บทความเรื่อง ทำไมเม็ดต้องอยู่ด้านขวา โดย ฆราวาสผู้ใฝ่รู้
หมากรุกนั้นเป็นกีฬาในรมที่แข่งขันกันระหว่างผู้แข่งขันฝ่ายละ1คนใช้กระดานแบบ4เหลี่ยมแบ่งเป็นช่องๆที่มีขนาด8x8เพราะฉะนั้นในกระดานจะมีช่องทั้งหมดอยู่64ช่องดังรูปภาพดังนี้
หมากรุกไทยนั้นผู้เล่นแต่ละฝ่ายจะมีหมากทั้งหมด32ตัวแบ่งออกเป็นฝ่ายละ16ตัวซึ่งก็จะประกอบไปด้วยหมากทั้งหมด7แบบอันได้แก่ เรือฝั่งละ2ลำ ม้าฝั่งละ2ตัว โคนฝั่งละ2ตัว ขุนฝั่งละ1ตัว
เม็ดฝั่งละ1ตัว เบี้ยคว่ำฝั่งละ8ตัว
ส่วนสุดท้ายเบี้ยหงายก็ขึ้นอยู่กับว่าเราจะนำเบี้ยคว่ำไปเปลี่ยนเป็นเบี้ยหงายได้กี่ตัว
ปกติแล้วหงายสู้สุดก็8ตัว เพราะเริ่มต้นแต่ละฝ่ายมีเบี้ยคว่ำ8ตัวเมื่อก่อนก็มีหมากรุกที่ผลิตขึ้นมาหลากหลายรูปแบบเช่นมาจากงาช้างซึ่งสีจะนวลมาก
หรือสีแดงที่เกิดจากการย้อมเองภายหลัง
หรืออีกแบบหนึ่งคือแบบที่ทำจากไม้แล้วย้อมสีซึ่งก็มีหลายรูปแบบกันไปแล้วแต่จะผลิตกันมาขาย
แต่สิ่งหนึ่งที่ทำให้นักหมากรุกสับสนเวลาที่เล่นหมากรุกกระดานที่หรูหราแบบนี้คือ
แยกไม่ออกว่าตัวไหนเป็นตัวไหนเพราะมันเท่าๆและเหมือนๆกันเช่นโคน ขุน เม็ด
สามตัวนี้มักจะมีปัญหาในการเล่นมากเพราะผู้เล่นส่วนมากจะแยกไม่ออกแม้แต่ตัวผู้เขียนเองบางทีก็งงตามๆกันไป
เพราะสามตัวนี้มันมีความต่างเพียงนิดเดียวที่ขนาดของตัวหมากที่ไม่เท่ากัน
คือเม็ดจะตัวเล็กที่สุด โคนจะตัวใหญ่กว่าเม็ด
ส่วนสุดท้ายขุนนั้นจะมีขนาดใหญ่ที่สุด
ในบรรดาตัวหมากในกระดานหมากรุกถ้าจะเป็นตัวที่เด่นที่สุดคงเห็นจะไม่พ้นตัวหมากขุนเพราะตัวหมากขุนเปรียบเหมือนแม่ทัพในสงครามซึ่งมีความสำคัญมากเพราะหากแม่ทัพสงครามตายสงครามก็จบลงเช่นเดียวกับหมากรุกถ้าขุนโดนรุกจนนั้นก็หมายถึงว่าเกมนั้นได้สินลงโดยฝ่ายที่ถูกรุกจนจะเป็นฝ่ายที่พ่ายแพ้ในเกมนั้น
โดยปกติแล้วตัวหมากขุนทั่วไปจะนิยมทำขึ้นมาเป็นรูป โถขนาดใหญ่
และก็มีฝาแตกยอดขึ้นไปหลายๆชั้นเพื่อเสริมความสูงของตัวหมาก
ซึ่งขุนนั้นจะตั้งอยู่เบื้องหลังเหล่าทหารเหล่าต่างๆสาเหตุที่กระดานหมากรุกนั้นมีขนาด8x8นั้นจะได้หาตาที่เป็นกลางจริงๆไม่ได้
ในสมัยโบราณมานั้นขุนจะตั้งอยู่ตรง จ1 ซึ่งนั่นจะทำให้เม็ดตั้งอยู่ทางซ้ายมือที่ตา
ง1 เพราะเม็ดเปรียบเสมือนมนตรีซึ่งเป็นผู้อ่อนอาวุโสกว่าแต่ในปัจจุบันตัวหมากขุนนั้นจะตั้งที่ตา
ง1
ซึ่งจะทำให้เม็ดต้องตั้งอยู่ทางขวาแต่ก็ไม่สามารถหาคำตอบได้ว่าตาไหนมีศักดิ์ใหญ่กว่ากันเพราะทั้งสองตานั้นก็ต่างอยู่บริเวณกลางกระดาน
 |
| ภาพโดย ฆราวาสผู้ใฝ่รู้ |
ในบรรดาตัวหมากทั้งหมดถ้าเปรียบเทียบความพิเศษแล้วจะเห็นได้ว่าขุนนั้นเป็นตัวหมากที่พิเศษเพราะมีตัวเดียวในกระดานและผู้คนให้ความสำคัญมากที่สุดเพราะขุนนั้นเป็นหัวหน้า
หรือแม่ทัพในสงครามนั่นเอง
แต่เมื่อเราหาหมากที่พิเศษรองจากขุนลงมานั่นก็ทำให้เราพบคำตอบนั่นก็คือ
เม็ดนั่นเองเพราะเม็ดนั้นเปรียบเสมือนอํามาตย์ที่คอยให้คำปรึกษาแก่ขุนสงครามจึงต้องตั่งอยู่ข้างขุนนั่นเองและเม็ดนั้นก็ยังเป็นหมากที่มีอยู่ตัวเดียวในกระดานเช่นเดียวกับขุน
เม็ดนั่นโดยปกติแล้วจะถูกทำมาให้เหมือนกับขุนเพียงแต่จะตัวเล็กที่สุดรองลงมาจากตัวหมากโคนและจะเป็นเหมือนรูปโถเช่นเดียวกัน
การตั้งขุนสงครามทั้งสองฝ่ายไม่ตรงกันนั้นไม่ได้เป็นการที่ให้โอกาสแก่ขุนฝ่ายตัวเองแต่เพียงเพื่อที่จะทำให้เม็ดของทั้งสองฝ่ายเดินมาพบกันได้หรือกินกันได้นั่นเองก็คือเป็นการเปิดทางให้เม็ดของทั้งสองฝ่ายมาสู้กันได้เฉพาะในส่วนของเม็ดหากว่าเม็ดตั้งอยู่ข้างเดียวกันแล้วจะทำให้เม็ดไม่สามารถเข้ามาสู้กันได้เพราะอยู่ตาเดินคนละช่องกันเม็ดนอกจากจะเปรียบเหมือนที่ปรึกษาของขุนแล้วก็ยังมีประโยชน์คือปกป้องขุนให้พ้นจากการรุกรานของฝ่ายตรงข้ามและใช้เข้าจู่โจมฆ่าศึกที่เข้ามารุกรานได้ด้วย
บทความโดย ฆราวาสผู้ใฝ่รู้
